Công nghệ (thông tin) đang đe dọa cuộc sống của chúng ta?

Thời gian vừa rồi, mạng xã hội được phen bùng nổ vì sự ra đời của ChatGPT. Tôi thì vốn không phải người thích chạy theo xu hướng, nên vấn đề mọi người đang tranh luận là AI sắp thay thế con người trong nhiều lĩnh vực nghề nghiệp không khiến tôi bận tâm lắm. Điều khiến tôi để ý hơn là những tác động tiêu cực của công nghệ lên cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Tất nhiên công nghệ tôi đề cập đến trong bài viết này là công nghệ ở một phạm vi khá hẹp, không đại diện cho tất cả các lĩnh vực.

1. Nhà biến thành nơi làm việc
   Dĩ nhiên, với những người làm việc tại nhà thì nhà chính là nơi làm việc. Nhưng email, tin nhắn, các nhóm chat từ lâu đã đem công việc về tận giường chúng ta, dù chúng ta đã hết giờ làm việc theo quy định. Tôi còn nhớ mấy năm trước, khi tôi làm trong lĩnh vực dịch vụ cho một doanh nghiệp, những cuộc họp đột xuất lúc 10h đêm, hoặc những tin nhắn gấp lúc 11h hay 12h đêm là chuyện cực kỳ bình thường. Mà họp với những giám đốc vùng, tin nhắn từ các CEO mà lờ đi thì con đường tiến thân của mình coi như chấm hết. Ở đâu chả vậy, đứng dưới mái hiên nào chả phải cúi đầu. Cuộc sống hiện đại rất khó thực hiện việc về đến nhà là công việc để ngoài cánh cửa. Ví như đi du lịch vẫn có sếp email nhắc deadline, đang ngồi phòng trà thư giãn vẫn có khách hàng í ới gọi điện complain. Cuộc sống thật chả lúc nào hết áp lực, mà công nghệ chính là thứ tiếp tay cho doanh nghiệp chiếm dụng thời gian của người lao động.

2. Nhiều nội dung có tính gây nghiện
   Tất nhiên không phải tôi rồi, tôi của hiện tại thì không nghiện cái gì cả. Nhưng cứ thử nhìn xung quanh chúng ta xem, có khối người nghiện game, nghiện Tiktok, nghiện livestream, nghiện webdrama, nghiện mạng xã hội. Họ không còn đủ thời gian, tâm huyết cho những mối quan hệ gia đình, bạn bè, hàng xóm và cộng đồng, hoặc đơn giản cho nâng cao kiến thức và giá trị của chính mình.
   Người ta cũng nghiện sống ảo vì họ có thể tô vẽ màu họ muốn lên ngoại hình và nhân cách của họ.

3. Công nghệ đang đe dọa an ninh xã hội
   Có lẽ chưa bao giờ tôi thấy ăn cắp lại dễ dàng đến như vậy. Từ ăn cắp chất xám - đạo nhái các ý tưởng nghiên cứu, thiết kế, âm nhạc, văn học, hội họa đến ăp cắp tài khoản ngân hàng, đến hàng tỷ hình thức lừa đảo nhờ công nghệ mà VTV vẫn đưa tin mỗi ngày.
   Chưa kể sự lan truyền của những tin tức, bài viết, hình ảnh bạo lực, vô đạo đức góp phần gia tăng tỷ lệ phạm tội. Tất nhiên, đó là hệ lụy từ nhiều yếu tố, nhưng công nghệ không thể nào vô can.

4. Trẻ em và người ít có khả năng tự vệ
   Nhiều người vẫn thường nói công cụ không có tội, vấn đề nằm ở bản lĩnh sử dụng của con người. Tuy nhiên có một sự thật đáng buồn rằng những người có bản lĩnh lại ít phải mục tiêu của công nghệ. Các nhà phát hành tạo ra xu hướng thường dựa trên sự tò mò và thiếu hiểu biết của những đối tượng chưa trưởng thành hoặc thiếu kiến thức tự bảo vệ mình trước những cám dỗ của công nghệ.

Hãy nhìn lại những đứa trẻ trong nhà chúng ta. Có nhiều trường hợp ông bà, bố mẹ để điện thoại, TV, ipad thành người trông trẻ. Hoặc nhiều trong số chúng ta có bản lĩnh hơn thì biết thiết lập thời gian tiếp xúc công nghệ hợp lý cho con ở nhà. Nhưng những khoảng thời gian con chơi với bạn bè hoặc gặp gỡ những người khác – những người bị ảnh hưởng bởi rất nhiều những mặt trái của công nghệ thì sao? Rất nhiều trong số những tội phạm chẳng phải cũng từ những kẻ thiếu hiểu biết mà ra sao – đơn thuần họ chỉ bắt chước những gì họ nhìn thấy trên những nền tảng công nghệ?

Có lẽ còn rất nhiều những tác động khác mà tôi chưa liệt kê hết được. Những lợi ích công nghệ đem lại chắc chắn cũng khổng lồ như mặt trái của nó. Chắc sẽ phải mất rất nhiều thời gian và cần sự chung tay bền bỉ của cả xã hội thì mới có được một biện pháp toàn diện kiểm soát những tác động tiêu cực của công nghệ. Ở khía cạnh cá nhân, liệu chúng ta có thể làm chủ công nghệ, thay vì để nó cuốn đi theo dòng chảy của xu hướng hay không?

Điều cuối cùng tôi muốn nói là nếu bạn kinh doanh công nghệ thì hãy kinh doanh có đạo đức, nếu không thì hãy tắt các thiết bị công nghệ, trò chuyện nhiều hơn với bố mẹ, bạn đời và con cái. Hoặc mời tôi một chầu cà phê để cùng nhâm nhi và trò chuyện về cuộc sống. Tôi muốn gặp hảo bằng hữu của tôi rồi :(